Dakboer Jonathan Van Houtte

In 2019 plaatste Sabien de vacature: ‘Roof Food zoekt dakboer’. Uit de honderden sollicitanten kwam Jonathan Van Houtte als perfecte kandidaat naar voren. Geboren met groene vingers, gepassioneerd door bos- en stadslandbouw, heeft hij de kennis en geestdrift om mensen te inspireren om zelf aan de slag te gaan. “Ik geloof sterk in stadslandbouw als oplossing voor de problemen van morgen.”  

Sabien: “De eerste drie jaar van Roof Food verzorgde ik zelf de daktuin. Planten, mesten, verpotten, oogsten… Ik deed alles zelf, maar eigenlijk niet op de manier waarop ik het wou. Omdat Roof Food zo’n snelle start nam, moest ik veel zaken regelen waardoor de daktuin steeds op de tweede plaats kwam. Ik was meer ondernemer dan dakboerin. En dat is uiteraard een beetje absurd, want de tuin is nu net de kern van de zaak. Toen ik in 2019 van Vlaanderen circulair een subsidie kreeg om Roof Food in kaart te brengen, besloot ik een vacature voor een dakboer te plaatsen. Ik zocht iemand die de daktuin praktisch kon runnen, iemand die anderen kan inspireren door kennis te delen én iemand met een analytische en kritische geest om onderzoek te voeren naar de ideale bodemsamenstelling, de hoeveelheid waterverbruik, de opbrengst, de geschikte plantenrassen … Een erg veelzijdige vacature dus!”

Er komt immens veel reactie op de vacature. Dakboer blijkt een droom van velen te zijn. Er is een grote groep liefhebbers en hobbyisten en een aantal boeren die uit financiële zekerheid op de drievijfdefunctie solliciteren. “Maar ik zocht een begeesterd iemand met een sterke langetermijnvisie op daktuinieren”, zegt Sabien. “Jonathan beantwoordde volledig aan dat profiel. Hij was veruit de beste kandidaat.”

Moestuinieren is Jonathan dan ook met de paplepel ingegeven. In zijn grootvaders moestuin mag hij als kleine jongen experimenteren op een paar vierkante meter veld. “Ik heb heel veel van mijn pépé geleerd”, zegt Jonathan. “Over de verschillende soorten groenten, hoe diep je ze moet planten, hoe ver uit elkaar, welke voeding ze nodig hebben …” Als puber verliest hij zijn interesse in landbouw en kiest hij voor een opleiding tot bouwvakker. Maar wanneer zijn pépé sterft en diens mooie, grote moestuin verandert in een saai grasveld, wordt hij opnieuw geprikkeld en gaat hij een opleiding bosbeheer volgen. Dan ontdekt hij zijn ware passie: voedselbossen. 

“Voedselbossen zijn een perfect alternatief voor de traditionele, intensieve landbouw waar er jaarlijks moet ingezaaid en bemest worden. Voedselbossen vragen geen bewerking. Je plant een bos, blijft er 20 tot 30 jaar weg en je hebt noten, appels, peren, bessen, eikels, kastanjes … in overvloed. Ook qua klimaatrobuustheid, zijn ze extreem interessant. De planten hebben meer tijd om zich te wortelen en kunnen dus dieper water halen. Niet onbelangrijk voor een veranderend klimaat met steeds drogere zomers. Het nadeel van voedselbossen is de lange wachttijd. Soms duurt het wel vijftien jaar vooraleer ze iets produceren. Maar eens vertrokken, loopt de oogst elk jaar snel op. Een ander nadeel is dat je veel ongekende eetbare planten en struiken krijgt waarvoor mensen hun neus ophalen. Er is niet alleen een wijziging van ons voedselpatroon nodig – vergeet de eenjarige gewassen zoals wortelen, tomaten, prei … – maar ook een mentaliteitswijziging. Het is dus zaak om mensen veel verschillende soorten planten te leren kennen en te laten eten. Daarom ben ik thuis in Deinze met een voedselbos en het microstadslandbouwproject ‘De Proeftuin’ gestart waar ik experimenteer met verschillende plantensoorten.” 

Wanneer Jonathan de vacature voor dakboer ziet verschijnen, is hij meteen enthousiast. “Ik had al verschillende jobaanbiedingen zien passeren, maar die spraken me niet aan. Ik moestuinier volledig zonder pesticiden of sproeimiddelen. Nee zelfs geen biologische middelen; die zijn even schadelijk. Ik wilde dus niet in de biosector of reguliere landbouw stappen. Stadslandbouw is volledig mijn ding. Ik geloof sterk dat stadslandbouw aan de basis kan liggen van de oplossingen voor de problemen van morgen. Kijk eens naar al die daken. Volledig onbenut. Terwijl ze zo groen zouden kunnen zijn en zoveel eten zouden kunnen produceren. Dat daagt me uit. Ik wil mensen aansporen om gezonder te eten en dat begint bij hen te informeren over hoe groenten gekweekt worden.”

“Dus ja, ik was dolgelukkig toen ik werd aangenomen”, gaat Jonathan verder. “Vanaf de eerste ontmoeting klikte het met Sabien. Ik hou van haar zachte aanpak. Ik kan alles tegen haar zeggen en heb niet het gevoel dat zij mijn chef is. Ze laat me vrij in mijn job en vertrouwt met volledig. Ik vind het ook vree wijs dat Sabien zo geïnteresseerd is in het onderzoek. Ik ben zelf ook vrij kritisch en leef me helemaal uit in de onderzoeken die we hier voeren. We stellen vragen als: Heeft het wel nut wat we hier op het dak doen? Hoeveel liter water verbruiken we? Welke planten groeien goed op hoogte en welke net niet? Is 30 cm granulaat wel voldoende om het water op te vangen? Er valt nog zoveel meer te ontdekken! Het is de bedoeling dat we die vergaarde kennis gaan gebruiken bij volgende projecten.”

Sabien: “Ik merk dat er inderdaad veel nood is aan kennis. Roof Food is een pioniersproject. Je kunt niet zomaar op om het even welk dak een moestuin aanleggen. Met Roof Food willen we impact creëren en mensen inspireren om zelf aan de slag te gaan. Waar Jonathan concreet advies geeft over alles wat met moestuinieren te maken heeft, geef ik advies over het concept daktuin. Het is net die combinatie die ik zo wijs vind. Jonathan is een expert als het over natuur gaat. Hij heeft de praktische kennis vanop het veld. Ik daarentegen heb meer een ondernemers- mentaliteit. Ik ben goed in maatschappelijke veranderingen teweegbrengen. Ik droom ervan om een soort Roof Food academie op te starten met workshops waarbij mensen kunnen doorgroeien tot dakboer. Samen met Jonathan zie ik dat volledig zitten. De dynamiek tussen ons zit zeer goed. Wij vullen elkaar goed aan en het is fijn om vanuit onze eigen invalshoek de dingen te bekijken. We pikken in op elkaars ideeën en maken ze alleen maar beter.”

Deze reportage kwam tot stand dankzij de ondersteuning van Vlaanderen Circulair, de Vlaamse beleidsorganisatie voor circulaire economie.