Ondanks de opkomst van het vegetarisme consumeren we nog steeds ongeveer 500 miljoen ton vlees per jaar. Er zijn grote hoeveelheden natuurlijke hulpbronnen nodig voor de productie van vlees, en deze hulpbronnen putten onze planeet uit. Helaas is dit niet het enige probleem waar we mee te maken hebben. Door de aanhoudende bevolkingsgroei, zal er steeds meer vlees moeten worden geproduceerd. Hoe kunnen we de vleesproductie verhogen zonder al te veel schade aan te richten aan onze planeet en ons vee?

Synthetisch vlees

Verschillende bedrijven (zoals Modern Meadow) en wetenschappers zijn gespecialiseerd in het transformeren van menselijke en dierlijke stamcellen tot weefsel. Deze techniek stelt hen in staat om synthetisch vlees, vaak gekweekt vlees genoemd, te kweken, gescheiden van de eigenlijke dieren. Stamcellen van levende dieren worden in een groeimedium van aminozuren, vetten en suikers geplaatst, waarin ze zich op natuurlijke wijze vermenigvuldigen en transformeren tot spierweefsel.

Waarde

Hoge kosten voor grondstoffen en milieuvervuiling
Voor de productie van vlees zijn veel natuurlijke hulpbronnen nodig. Het gaat om levende dieren die specifiek voedsel nodig hebben. Dit voedsel moet groeien en heeft daarom water nodig. Om het voedsel te oogsten zijn machines nodig. Om het voedsel om te zetten in veevoer zijn hulpbronnen nodig. Voor het transport van veevoer is brandstof nodig. Voor levend vee zijn buiten- of binnenshuis leefruimtes nodig. Als dieren in een stal worden gehouden, dan heeft die stal elektriciteit nodig. Als de dieren klaar zijn om te worden geslacht, moeten ze worden vervoerd, waarvoor weer brandstof nodig is. Tijdens de slachtprocedures wordt elektriciteit gebruikt en het vervoer van vlees naar winkels en groothandelaren leidt tot een nog hoger brandstofverbruik. Bovendien produceert vee, zoals koeien, veel methaan en andere broeikasgassen. Deze gassen dragen bij aan de opwarming van de aarde en alle negatieve effecten daarvan.

Het is duidelijk dat de productie van vlees een aanzienlijk deel van onze beperkte middelen vergt.

Natuur
Gekweekt vlees vermindert de hoeveelheid water en land die nodig is met 95%. Als er minder dieren nodig zijn voor de vleesproductie, kunnen we meer land teruggeven aan de natuur. Daarnaast heeft gekweekt vlees veel minder hormonen en antibiotica nodig, wat minder negatieve effecten op onze gezondheid betekent.

Groeiende vraag
De vraag naar vlees neemt toe, ondanks de trend van het vegetarisme. Dit komt mede door de toenemende wereldbevolking. De verwachting is dat er in de toekomst veel meer vlees nodig zal zijn, vooral in landen als Rusland, China en India. Een toename van de massaproductie zal leiden tot een grotere druk op de hulpbronnen en waarschijnlijk ook tot een verslechtering van het dierenwelzijn.

Dierenwelzijn
Aan de andere kant zal gekweekt vlees het welzijn van de dieren verbeteren. Er zullen minder dieren moeten worden gedood voor hun vlees, zodat er geen behoefte meer is aan massaproductie en de dieren daardoor een hogere kwaliteit van leven hebben.

Op maat gemaakt
Vlees op maat is niet iets wat direct beschikbaar zal zijn, maar in de toekomst zou het mogelijk kunnen zijn om een verscheidenheid aan vleessoorten te hebben voor verschillende soorten consumenten. Zo kunnen er bijvoorbeeld bepaalde vitaminen worden toegevoegd die niet van nature aanwezig zijn in gewoon vlees.

Status
Een hamburger gemaakt van kweekvlees heeft de smaaktest in Londen al doorstaan. Ook steakchips, gemaakt van koeienspieren, zijn getest, met goede resultaten. Het zal echter nog wel even duren voordat je ze in de supermarkt vindt, vanwege de wetten die eerst moeten worden goedgekeurd.
Meestal duurt dit proces ongeveer anderhalf jaar. Gedurende deze tijd hebben de producenten de mogelijkheid om te bewijzen dat hun product veilig en gezond is.

Omdat steeds meer bedrijven het potentieel van kweekvlees beginnen in te zien, neemt de hoeveelheid onderzoek toe.Dit kan helpen om kweekvlees sneller op de markt te brengen dan aanvankelijk werd verwacht. Op basis van de huidige voorspellingen zou het al in 2021 kunnen zijn, waarbij sommige bedrijven zelfs streven naar 2020.

Organisaties
Op dit moment zijn er wereldwijd bedrijven die kweekvlees onderzoeken. Een Nederlands bedrijf dat dat doet is Mosa Meat. De eigenaar lanceerde zijn eerste gekweekte hamburger in 2013. Hoewel de hamburger een beetje droog was, probeert Mosa Meat nu sappiger vlees te maken, en wel op grote schaal. In eerste instantie wordt het verkocht als een luxe product, voor zestig euro per kilo. Op dit moment kweken ze het vlees in de foetus van een geslachte koe, maar als het bedrijf hier een succes van wil maken, zullen ze een betere oplossing moeten creëren. Het principe is immers om vlees te produceren zonder dat er dieren hoeven te worden geslacht.

Het dilemma waar de kweekvleesindustrie voor staat, is dat de consument uiteraard wil weten wat hij eet, terwijl de producenten hun recepten uit handen van hun concurrenten willen houden. De Amerikaanse NGO New Harvest financiert vijf universiteiten om de mogelijkheden te onderzoeken voor een breder aanbod van kweekvlees, waaronder kalkoen en kreeft. In de VS onderzoeken Finless Foods en Blue Nalu vooral gekweekte vis, wat een goedkoper proces is omdat viscellen een lagere temperatuur en dus minder elektriciteit nodig hebben.

Barrières

Op het moment van schrijven is het moeilijk om de langetermijneffecten van gekweekt vlees te voorspellen, simpelweg omdat het nog niet in grote hoeveelheden wordt geproduceerd en geconsumeerd. Het huidige onderzoek toont aan dat het nog te vroeg is om te bepalen of kweekvlees de ideale oplossing is voor het milieu. In veel gevallen zal de benodigde elektriciteit nog steeds worden opgewekt met behulp van fossiele brandstoffen. Bovendien zal er meer water nodig zijn dan aanvankelijk werd verwacht. Kweekvlees heeft geen immuunsysteem, dus zal het gesteriliseerd moeten worden, waardoor grote hoeveelheden water nodig zijn.

Niet alle dierlijke ingrediënten en dierlijke producten kunnen worden vervangen door gekweekt vlees, zoals ingrediënten in cosmetica en farmaceutische producten, en andere nuttige producten zoals leer. Deze producten zijn veel moeilijker te vervangen dan het eigenlijke vlees. We moeten nog veel meer onderzoek doen als we alle dierlijke producten volledig willen vervangen.

Wil je meer?

Wil je erachter komen op welke manier voedsel onze kwaliteit van leven beïnvloedt? Ontdek meer over voedsel en overleven.