Je weet wat ze zeggen: “Wat gemeten wordt, wordt geregeld”.

In onze huidige maatschappij domineren de economische metingen het debat. We hebben het over hoeveel onze economieën groeien, hoeveel schuld een land heeft en wat de werkgelegenheidsratio is. U kunt zelf met andere economische maatstaven komen.

Laten we een duik nemen in de belangrijkste metriek die we vandaag de dag gebruiken en onderzoeken welke alternatieven kunnen werken…

Wat we vandaag meten – BBP

Laten we eerst eens kijken naar wat we vandaag meten. De kern van de economische meeteenheden is het Bruto Binnelands Product(BBP). Simpel gezegd is het de omzet van een land of de waarde van alle goederen en diensten die binnen de grenzen van een land worden geproduceerd.

Om verwarring te voorkomen, is dit niet de productie van alle mensen met dezelfde nationaliteit. Dat heet het Bruto Nationaal Product (BNP). Dus, buitenlandse mensen die in uw land wonen dragen bij aan het BBP, maar niet aan het BNP van uw land. Uw landgenoten in het buitenland dragen niet bij aan het BBP van uw land, maar dragen wel bij aan het BNP van uw land.

De BBP vereist in eerste instantie een correctie voor de impact van de inflatie omdat de inflatie het BNP verhoogt zonder dat er een extra productie is. Dit gecorrigeerde BBP is een metriek die de reële expansie van de creatie van goederen en diensten goed weergeeft.

Het omvat de productie van consumptiegoederen en diensten, overheidsuitgaven en zelfs investeringsgoederen. Het geeft ook een korting op goederen die worden gebruikt als productiegoederen voor andere goederen (“intermediaire goederen”).

Vierentwintig vragen over het gebruik van het BBP als metriek

1. Gebruiken we allemaal dezelfde definitie van BBP?

Het antwoord is “nee”.

Het kan een verrassing zijn dat landen geen uniforme interpretatie van de BBP-metriek hebben. Verschillende economieën van de G20 hebben de afgelopen jaren hun definitie van wat het BBP is, gewijzigd, wat allemaal duidt op een groei van hun economie.

Zo hebben de Verenigde Staten midden 2013 een aantal variabelen toegevoegd, waardoor hun economie met 3% is gegroeid, de ene dag op de andere. Het kan heel goed zijn om R&D aan de vergelijking toe te voegen of zelfs om toekomstige pensioenuitkeringen toe te voegen. Daar is op zich niets mis mee, maar het maakt het wel onmogelijk om economieën met elkaar te vergelijken.

Het is als het vergelijken van appels met bananen.
Een ander voorbeeld is India, waarvan de BBP steeg van 4,7% naar 6,9% in 2014, alleen al door de manier waarop hun BBP wordt berekend aan te passen. Ook hier is het niet de schuld van India om dit te doen, maar het illustreert wel dat het bbp geen ‘absoluut’ getal is.

Ten slotte hebben verschillende landen in de EU ook parameters aan de vergelijking toegevoegd. Frankrijk heeft dit geweigerd. We zullen u nog niet vertellen wat ze hebben toegevoegd; lees verder om erachter te komen. Dus zelfs binnen het EU-blok worden er verschillende maatstaven voor het BBP gebruikt.

2. Meten we het BBP vandaag de dag nauwkeurig?

Een tweede vraag die men zich moet stellen is: “Meten we het BBP wel goed, zelfs met verschillende definities? Nogmaals, het antwoord is “nee”.

Om tot een correct cijfer te komen, moet men de juiste gegevens ontvangen. Hier gaat het mis. Overheden hebben per definitie geen betrouwbare statistieken over ondergrondse economieën. Het is dus in het beste geval een goed onderbouwde gok.

De economische infrastructuur varieert enorm over de hele wereld en niet elk land is in staat om alle cijfers te verzamelen, omdat je een algemeen erkende centrale overheid nodig hebt om alle statistieken te kunnen rapporteren.

Landen die getroffen zijn door een burgeroorlog zijn al uitgesloten, omdat ze geen statistieken of belastingen uit delen van het land ontvangen. Dit betekent dat landen als Syrië, Irak of Afghanistan niet in staat zijn om geloofwaardige BBP’s te berekenen.

Ten derde zijn sommige componenten van de BBP-vergelijking niet objectief meetbaar.

De bijdrage van overheidsdiensten zoals onderwijs of gezondheidszorg heeft geen objectieve ‘marktprijs’ omdat het de overheid is die de lonen van leraren en artsen reguleert. Dit betekent dat beleidsbeslissingen die naar hun aard ‘subjectief’ zijn, een impact hebben op het BBP-metriek.

3. Bevat het BBP alles wat de levenskwaliteit verhoogt?

Als men het eens is met het feit dat de economie moet worden ontworpen om ons voort te stuwen, houdt de BBP-metriek dan rekening met de dingen die we waardevol vinden?

Opnieuw is het antwoord “nee”.

Het BBP als metriek geeft een indicatie van de output, ongeacht of iets al dan niet gewenst wordt.

De eerste vraag die we ons moeten stellen is dus: wat willen we? Pas dan kunnen we een statistiek maken die iets betekent dat beter omvat wat we nodig hebben.

Er zitten ook enkele paradoxen in de berekening van het BBP. Zo waarderen we bijvoorbeeld de uren die we voor onze kinderen zorgen niet economisch, terwijl als we een babysitter of nanny inhuren dit als waardevol en onderdeel van de vergelijking wordt beschouwd.

Als je kinderen hebt, weet je hoe waardevol het is om tijd met ze door te brengen. Waarom wordt deze waarde dan niet meegenomen in het BBP? Het is een dienst die je aan een ander verleent. Je krijgt er gewoon niet formeel voor betaald.

Dit suggereert een ontwerpfout in ons hele economische systeem: economie wordt gereduceerd tot geldgedreven transacties, niet tot transacties die waarde creëren.

4. Meet het wat we willen?

Het grote publiek is zo gewend om over het BBP te horen dat we niet meer nadenken over de inhoud of het doel ervan.

We moeten onszelf de vraag stellen: willen we de groei alleen maar meten omwille van de groei? Kunnen we niet beter meten wat onze levenskwaliteit en ons welzijn ten goede komt?

BBP meet niet de eerlijkheid noch de duurzaamheid van de eigenlijke productie.

Het klinkt misschien een beetje cynisch: Het BBP is beter af om milieuvervuiling te hebben, omdat dit nieuwe “productie” creëert.

• In de gezondheidszorg moeten mensen meer behandeld worden omdat vervuiling hen ziek maakt. We verkopen ook meer medicijnen.
• In de technologie streven we naar de ontwikkeling van nieuwe schone technologie om het verontreinigingsprobleem op te lossen, waardoor nieuwe industrieën ontstaan.
• In financiële producten hebben we een emissiehandelssysteem gecreëerd om te betalen voor de mogelijkheid om broeikasgassen uit te stoten.

Prostitutie en drugs

Eerder in het artikel zeiden we dat verschillende EU-landen parameters hadden toegevoegd aan hun BBP, maar we vertelden niet welke parameters waren toegevoegd. Nou, hier is het dan: Wist u dat onlangs verschillende landen zoals Spanje, Italië en de UK het bbp uitbreidde met de productiewaarde van prostitutie en drugs?

Het is begrijpelijk dat we deze zaken om beleidsredenen meten. Maar willen we de ‘waarde’ van deze activiteiten in onze belangrijkste economische meting laten zien om aan te tonen hoe goed onze economie het doet?

De alternatieven

Wat zou er nodig zijn om een alternatief voor het BBP te hebben? 

Het is gemakkelijk om een criticus te zijn, maar het is waarschijnlijk waardevoller om te proberen een alternatief te vinden.

Laten we eerst eens kijken naar wat we zouden verwachten van een alternatieve leidende metriek. In de kern moet het de vooruitgang van individuen en de kwaliteit van het leven bewaken, zodat we het kunnen verbeteren. De vier belangrijkste verschillen met het BBP zijn dat:

1. Het kijkt niet naar het territorium: het kijkt naar de mensen en hun nationaliteit, net als het bruto nationaal product (BNP). Zolang de nationaliteit een juridische constructie is waaraan mensen rechten kunnen ontlenen, is de nationaliteit belangrijker dan het grondgebied. Een uitzondering op deze regel zouden mensen met een dubbele nationaliteit zijn. Daar zou territorium belangrijker zijn en het land waar iemand woont zou bepalen welke bijdrage hij levert aan het BNP.
2. Het doet geen uitspraak over wat voor soort productie en output we willen. Er wordt dus geen rekening gehouden met illegale activiteiten. Het kan verleidelijk zijn om te zeggen dat sommige andere soorten productie ook buiten beschouwing worden gelaten. Willen we bijvoorbeeld de verkoop van sigaretten in onze nieuwe economische metriek? Hoe verleidelijk en waardevol het ook is om te beginnen met het verdisconteren van items, het is beter om eerst alle parameters te meten waarvan landen het erover eens zijn dat ze waardevol zijn. Alleen een gemeenschappelijke basis maakt een objectieve vergelijking mogelijk. Het in mindering brengen van zaken – indien nodig – zoals Frankrijk deed met prostitutie en drugs, blijft echter wel een waardevolle metriek op nationaal niveau.
3. Het houdt rekening met alle gecreëerde waarde, niet alleen met de waarde die door ons monetaire systeem wordt gemeten. Dit betekent dat de tijd die u met uw kinderen doorbrengt of de zorg voor een ziek familielid ook in die metriek staat.
4. Het moet gebouwd worden op een andere wetenschap dan de economie. Economische wetenschap is, net als het recht, een menselijke wetenschap, in die zin dat ze gebaseerd is op conventies. Biologie en psychologie zijn dat niet. De metriek moet rekening houden met de inzichten uit de biologie en de psychologie die onze levenskwaliteit bepalen. Als er nieuwe inzichten ontstaan, moet de metriek dienovereenkomstig worden aangepast.

Alternatieve metrische systemen

Er zijn letterlijk tientallen alternatieve ‘waardesystemen’ beschikbaar, zowel op macro- als op microniveau. We kunnen ervoor kiezen om een nieuw systeem te creëren, of om te werken vanuit een bestaand systeem.

Voor alle duidelijkheid: dit artikel is niet bedoeld om voorkeuren aan te geven, maar illustreert wat er te overwegen valt. Elk systeem zal hoogstwaarschijnlijk zijn eigen potentiële gebreken of verschillen hebben. Zolang we het niet collectief eens zijn over alles wat we willen bereiken, zal dit altijd het geval zijn.

Dat mag geen excuus zijn om niet verder te gaan. Kijk eens wat er al bestaat!

Gross National Happiness Index – Het Koninkrijk Bhutan staat bekend om zijn alternatieve economische systeem dat gericht is op geluk. U kunt er hier meer over lezen.

OESO-richtlijnen voor het meten van welzijn – De OESO, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling, heeft uitgebreide beleidsrichtlijnen om ‘subjectief welzijn’ in onze economie te meten.

De Prosperity Index – Deze is door het Legatum-Instituut voor 142 landen opgesteld. Het kijkt naar 8 categorieën en 92 parameters.

The Happy Planet Index – Deze is gebouwd door NEF (New Economics Foundation), een Britse denktank.

The Human Development Index – Dit wordt geregeld door het UNDP (United Nations Development Programme).

We zijn er zeker van dat er nog veel meer zijn.

Vergeet niet dat het allemaal begint met slechts één vraag: “Wat wil je in het leven?”. Meet dat en we zijn goed op weg.

Wil je meer?

In de stemming voor meer stof tot nadenken?

We hebben ons geldsysteem herontworpen op een manier dat het onze kwaliteit van leven ondersteunt. We noemen het het Duurzame Geldsysteem. Wilt u er meer over weten? Verken dan het model!